Rijkswaterstaat heeft in het voorjaar van 2024 onderhoud gepleegd aan de Sijtwendetunnel. Hiervoor zijn de drie tunnels waar de Sijtwendetunnel uit bestaat om de beurt een tijd dicht geweest. Omwonenden en gebruikers van de tunnels is gevraagd hoe ze deze afsluitingen hebben ervaren, en de communicatie over de afsluitingen. En ze konden via een Participatieve Waarde Evaluatie (PWE) advies geven over wat ze belangrijk vinden bij toekomstige renovaties aan de tunnel. Dat is niet alleen relevant voor de Sijtwendetunnel, maar voor heel Nederland, want we staan de komende jaren voor de grootste onderhoudsopgave ooit aan onze wegen, vaarwegen en spoorwegen.

671 mensen gaven hebben meegedaan aan dit onderzoek. Dit waren mensen die in de buurt van de Sijtwendetunnel wonen, of vaak via de Sijtwendetunnel reizen. De raadpleging werd goed beoordeeld, met een rapportcijfer 6,9.

Het onderzoek was ontworpen om drie vragen te beantwoorden:

1. Hoe hebben mensen de afsluiting van de Sijtwendetunnel ervaren?
2. Hoe hebben mensen de communicatie over de afsluiting van de Sijtwendetunnel ervaren?
3. Wat vinden mensen belangrijk bij toekomstige afsluitingen van de Sijtwendetunnel?

Het laatste onderdeel volgde onze beproefde methode van een Participatieve Waarde Evaluatie (PWE). In zo’n onderdeel zetten we deelnemers als het ware op de stoel van de beleidsmaker. In deze PWE kregen deelnemers vier doelen te zien voor toekomstige renovaties aan de Sijtwendetunnel. Deelnemers konden per doel aangeven of ze vonden dat Rijswaterstaat er meer op zou moeten inzetten, door een schuifje te verplaatsen. Om deze keuzesituatie realistisch te maken was er één beperking: beperkte kosten bij Rijkswaterstaat. Niet alles kon. Hierdoor konden deelnemers ongeveer de helft van de doelen kiezen.

Ook zagen deelnemers twee indicatoren met aanvullende consequenties van hun keuzes: hoelang de renovaties duren en hoeveel vertraging de werkzaamheden opleveren.

Welke doelen vinden inwoners belangrijk? Uit het brede rapport halen we een aantal inzichten.

Onderzoeksvraag 1: Hoe hebben mensen de afsluiting ervaren?

Een grote meerderheid van de deelnemers heeft de afsluiting van de tunnels als (zeer) vervelend ervaren. De belangrijkste reden hiervoor is de extra reistijd door files op de omleidingsroutes. Maar ook sluipverkeer door woonwijken werd door een groot deel van de deelnemers als een groot probleem ervaren.

Bijna alle deelnemers hebben hun reisgedrag aangepast om met de afsluiting om te gaan. Dit gebeurde voornamelijk door een andere route te nemen, op andere tijdstippen te reizen of minder vaak met de auto te rijden. Opvallend is ook dat een groot deel van de deelnemers aangaf vaker de fiets te hebben gepakt.

Onderzoeksvraag 2: Hoe hebben mensen de communicatie over de afsluiting ervaren?

Een meerderheid van de deelnemers beoordeelde de communicatie rondom de afsluiting als positief. Zo vond een merendeel de verstrekte informatie begrijpelijk en wist een groot deel goed wanneer welke delen van de tunnels afgesloten waren.

Toch was er ook een groep die problemen ondervond: bijvoorbeeld omdat de informatie onvoldoende duidelijk was. Ook gaf een aanzienlijk deel van de deelnemers aan niet goed te weten waar ze met vragen en klachten terechtkonden.

Onderzoeksvraag 3: Wat vinden mensen belangrijk bij toekomstige afsluitingen van de Sijtwendetunnel?

Deelnemers vinden het bij toekomstige afsluitingen vooral belangrijk dat de tunnels open blijven op drukke momenten, met name doordeweeks en tijdens de spits. In de keuzetaak koos meer dan de helft van de deelnemers ervoor om de tunnels op deze momenten open te houden om het verkeer te ontzien. Hoewel dit onderzoek niet exact aantoont of deelnemers de tunnel liever in het weekend of doordeweeks open willen, noemen zij wel enkele belangrijke afwegingen. Zo vinden ze dat de belangen van omwonenden eerlijk moeten worden meegenomen naast die van bezoekers van het nabijgelegen winkelcentrum de Mall.

Het merendeel van de deelnemers accepteerde een langere periode van werkzaamheden als dat betekende dat de tunnel op drukke momenten open kon blijven en de veiligheid werd gewaarborgd. Echter, wanneer hen direct werd gevraagd naar hun voorkeur, gaf het merendeel van de deelnemers juist de voorkeur aan een kortere, intensievere afsluiting. Dit wijst erop dat mensen over het algemeen een snelle afronding van de werkzaamheden willen, maar bereid zijn een langere afsluiting te accepteren als dat hun dagelijkse woon-werkverkeer minder verstoort.

Uit de analyse van de motivaties van deelnemers, blijkt dat veiligheid een essentiële randvoorwaarde is voor deelnemers, terwijl milieuaspecten in iets mindere mate worden genoemd. Zowel voor- als tegenstanders van extra veiligheidsmaatregelen benadrukken dat veilige werkomstandigheden vanzelfsprekend zouden moeten zijn.