Hoe willen Eindhovenaren samenleven met vluchtelingen?
In september en oktober 2023 deden meer dan 3.200 Eindhovenaren mee aan een PWE-raadpleging over de opvang van vluchtelingen. Opvallend is de eensgezindheid: zowel inwoners die positief als negatief tegenover vluchtelingen staan hebben dezelfde prioriteiten.
In heel Nederland vangt de overheid vluchtelingen op, ook in Eindhoven. De gemeente vindt het belangrijk om te helpen bij de goede opvang voor mensen die bescherming zoeken. En te zorgen dat zij direct mee kunnen doen in de stad. De gemeente doet dit onder het motto ‘Samenleven vanaf dag één’.
De gemeente wil graag weten hoe haar inwoners dat motto concreet zouden invullen. Daarom heeft de gemeente Populytics en OnMigration gevraagd een raadpleging te houden volgens de methode Participatieve Waarde Evaluatie (PWE).
De essentie van een PWE-raadpleging is dat deelnemers 20 minuten op de stoel van een beleidsmaker, bestuurder of politicus plaatsnemen en het beleidsdilemma ervaren. De methode PWE is ontwikkeld aan de TU Delft.
Voor deze raadpleging hebben we in overleg met de gemeente en stakeholders gekozen voor twee hoofdvragen:
- Welke doelen vinden inwoners belangrijk bij ‘samenleven vanaf dag één’?
- Wat zou de gemeente op en rond opvanglocaties moeten regelen?
De eerste hoofdvraag geeft de gemeente antwoord op wat Eindhovenaren een goede manier vinden om samen te leven met vluchtelingen. Wanneer vinden zij opvang eigenlijk succesvol? De tweede geeft concrete voorwaarden voor opvanglocaties.
In de raadpleging hebben we deelnemers – naast diverse demografische kenmerken – ook gevraagd hoe zij aankijken tegen vluchtelingen in de samenleving (positief of negatief, op een schaal van 0 tot 100). Zo kunnen we resultaten uitsplitsen naar verschillende groepen en waardenoriëntaties. Denken verschillende inwoners heel anders over de vragen? Of zijn er juist veel overeenkomsten?
Tussen 16 september en 23 oktober 2023 hebben 3.213 inwoners van de gemeente Eindhoven deelgenomen aan de raadpleging.
Bij de eerste hoofdvraag gaven we acht doelen mee aan deelnemers met de vraag om 30 punten over deze doelen te verdelen. Hoe belangrijker een doel voor ze was, hoe meer punten ze konden toekennen.
Drie kregen opties gemiddeld genomen de meeste punten:
- Dat vluchtelingen de Nederlandse taal en cultuur kennen (5,6 punten)
- Dat het in en rond opvanglocaties veilig is (5,2 punten)
- Dat vluchtelingen werken. Of een opleiding volgen (5,0 punten)
Dit zijn de drie belangrijkste doelen voor Eindhovenaren om op een goede manier samen te leven met vluchtelingen.
We zien dat deze prioriteiten breed gedeeld zijn. Bij inwoners van verschillende leeftijden, geslacht en opleidingsniveaus zien we dezelfde prioriteiten in dezelfde volgorde. En ook de verschillende stadsdelen in al hun diversiteit kiezen deze drie doelen. En, opvallend genoeg, ook inwoners met een positieve of juist negatieve houding tegenover vluchtelingen komen op dezelfde drie prioriteiten uit.
De verschillen die overblijven zijn accentverschillen. Inwoners met een (licht) negatieve houding jegens vluchtelingen hechten er relatief veel waarde aan dat opvang geen extra geld kost. Inwoners met een (licht) positieve houding hechten er relatief veel waarde aan dat vluchtelingen zich welkom voelen.
Ook bij de tweede hoofdvraag zagen we veel eensgezindheid. Van de tien mogelijke voorwaarden waar opvanglocaties aan moeten voldoen krijgen twee opties gemiddeld genomen de meeste punten:
- Dat het in en rond opvanglocaties veilig is (5,9 punten)
- Dat er aandacht is voor de leefbaarheid van iedereen in de buurt (5,0 punten)
Vooral veiligheid zien veel inwoners als een randvoorwaarde: iets wat nooit in het geding mag komen en wat een kerntaak is van de overheid. Voor veel deelnemers zijn veiligheid en leefbaarheid ook sterk met elkaar verbonden. Net als bij de eerste hoofdvraag zien we consistente voorkeuren over verschillende inwoners van Eindhoven. De twee prioriteiten veiligheid en leefbaarheid zijn consistent over leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en stadsdeel.
En ook hier geldt dat inwoners met een (licht) negatieve houding jegens vluchtelingen en die met een (licht) positieve houding dezelfde prioriteiten hebben. Met een maar: de eerste groep geeft deze twee opties gezamenlijk meer dan twee keer zo veel punten. Anders gezegd, inwoners delen de zorgen over veiligheid en leefbaarheid, maar bij de groep met een (licht) negatieve houding zijn deze aanmerkelijk meer uitgesproken.
Een dergelijke brede basis zien we zelden bij PWE-raadplegingen. Het wijst erop dat er geen polarisatie is op de vraag hoe Eindhovenaren en vluchtelingen moeten samenleven vanaf dag één. Deze PWE-raadpleging laat zien dat verschillende inwoners dezelfde prioriteiten hebben – ook de inwoners met een negatieve of juist positieve houding tegenover vluchtelingen.
De inwoners van Eindhoven schetsen een duidelijk en consistent narratief hoe zij samen willen leven met vluchtelingen. De overeenkomsten tussen verschillende inwoners zijn daarbij sterker dan de verschillen.
- Doel: Volgens de inwoners van Eindhoven moet opvang erop gericht zijn om vluchtelingen zelfstandig mee te laten doen met de maatschappij, zodat ze een positieve bijdrage daaraan kunnen leveren.
- Middelen: Dit kan de gemeenschap primair bereiken door, ten eerste, vluchtelingen de mogelijkheid te bieden de taal en cultuur eigen te maken (incl. nadrukkelijk de Nederlandse normen en waarden), en, ten tweede, de mogelijkheid te bieden dat zij aan het werk kunnen of een opleiding kunnen volgen. Vluchtelingen moeten volgens de inwoners deze mogelijkheden ook benutten.
- Randvoorwaarde: De verantwoordelijke instanties moeten te allen tijde de veiligheid en leefbaarheid voor met name inwoners, maar ook vluchtelingen borgen.
Hoe verder? Gemeente Eindhoven zet de resultaten om in concrete plannen
De gemeente geeft aan grote waarde te hechten aan de uitkomsten van de PWE-raadpleging. Het geeft een goed beeld van welke doelen en maatregelen het meeste draagvlak hebben en waarom. De uitkomsten van de raadpleging worden dan ook verwerkt in het beleid over ‘Samenleven vanaf dag één’.
In lijn met de uitkomsten start de gemeente zo snel mogelijk een proef waarin asielzoekers in Eindhoven direct kunnen beginnen met werken of studeren en het leren van de Nederlandse taal. Door beperkingen weg te nemen, kunnen zij direct meedoen. Dit bevordert de integratie en het samenleven.
Lees hier het rapport met de resultaten van de PWE.
Lees hier een visuele samenvatting met de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek.
