Onderzoekers van Human Experience & Media Design (HEMD) van de Hogeschool Utrecht, Populytics en NPBO (naast andere instituten en partners) zijn een samenwerking gestart om mechanismen van in- en uitsluiting in digitale participatieve bestuurspraktijken te bestuderen. Tijdens het onderzoek richten we ons op het zinvol betrekken van burgers bij bestuurspraktijken met behulp van digitale instrumenten. Dit onderzoeksproject maakt gebruik van een unieke intersectionele en ontwerpgerichte aanpak. In de huidige fase is er een samenwerken tussen een breed scala aan disciplines en belanghebbenden bij het ontwikkelen en uitvoeren van een onderzoeksvoorstel. 

Wat zijn de uitdagingen bij het betrekken van burgers? 

Hoewel veel gemeenten proberen burgers te betrekken bij hun beleids- en besluitvormingsprocessen, vaak via digitale instrumenten, vinden ze het moeilijk om bepaalde groepen burgers te bereiken. Deze groepen zijn bijvoorbeeld mensen met weinig vertrouwen in de overheid, gemarginaliseerde sociaaleconomische groepen en immigranten. Hierdoor komt er een kwetsbaarheid in de (online) samenleving die zich kan uiten in meerdere ongelijkheden: van kansen, sociale netwerken, fysieke, mentale en sociale gezondheid, en gevoelens van onveiligheid en ongelijke behandeling. Digitale instrumenten worden door gemeenten gezien als een middel om de democratische participatie en weerbaarheid te vergroten. Helaas kunnen deze instrumenten dus ook zorgen voor een bepaalde vorm van uitsluiting. Bovendien maakt digitalisering van een werkproces de gebreken ervan vaak eerder groter dan kleiner.  

Willen digitale instrumenten onze democratie versterken, de participatie van burgers en hun gevoel gehoord te worden vergroten zonder bestaande ongelijkheden te reproduceren, dan is een radicale aanpak van inclusief digitaal ontwerp nodig. Het is niet voldoende om in gemeenten over digitale instrumenten te beschikken waartoe alle burgers toegang kunnen krijgen. Integendeel, culturele barrières moeten worden weggenomen en burgers moeten worden gemotiveerd om digitale instrumenten te gebruiken, zodat zij zich gezien, gehoord en gerespecteerd voelen voor hun rol en bijdrage aan het participatieproces.  

Om dergelijke idealen te verwezenlijken is een ontwerpgericht heronderzoek van de onderliggende ideeën en praktijken van participatief bestuur nodig. Deze moet focussen op zowel het perspectief van beleidsmakers als van burgers, met name degenen die zich uitgesloten voelen van of onverschillig staan tegenover participatief bestuur. Dit onderzoek zal belangrijke spanningen en drijfveren blootleggen die een basis vormen voor het herontwerp van de mogelijke digitale instrumenten waarover bestuursorganen beschikken. 

Samenwerking met Populytics en NPBO 

Voor dit onderzoek kwam HEMD naar Populytics. Hierbij in hun eigen woorden hun motivatie om ons te benaderen.

“We zien Populytics als een waardevolle kennis- en praktijkpartner, aangezien zij innovatieve en unieke digitale participatie-instrumenten ontwikkelen. Daarom kan de rol van Populytics worden gezien als een case-study via hun online platform Wevaluate dat het mogelijk maakt om grote groepen burgers te raadplegen over elk beleidsdilemma. De tool is ervaringsgericht, wat betekent dat burgers de positie van de beslisser kunnen innemen in een online omgeving. Samen zoeken we naar inclusieve methoden om gebruikers meer macht en autonomie te geven over de manier waarop ze deelnemen aan de tool. Als zodanig zal Populytics een samenwerkingspartner zijn die toegang geeft tot hun tool en ruimte biedt voor co-design van prototypes en iteratieve testen van hun projecten.” 

• Onderzoekers HEMD/Saskia Pouw
  

Daarnaast werkt HEMD ook samen met onze partner NPBO. Het NPBO brengt ook praktijkervaring, expertise en voorbeelden (case studies) mee over goed werkende participatieprocessen, -formats en -methoden. NPBO heeft al inzichten in knelpunten en/of conventionele gewoonten die dialoog en participatie in de weg staan.  

“Daarnaast zijn beide partners experts op het gebied van besluitvormings- en participatietrajecten, die de waarden van de betrokken stakeholders weerspiegelen, met betrekking tot ingewikkelde (bestuurs)vraagstukken.” 

• Onderzoekers HEMD/Saskia Pouw