PWE in het kort

Klimaatverandering vraagt om grote beleidskeuzes. Hoe kijken Nederlanders hiernaar? Wat vinden ze belangrijk en welke voorwaarden stellen ze? We deden hier de afgelopen jaren een aantal PWE-raadplegingen over.

Wat doet Populytics op dit thema?

Populytics heeft de afgelopen jaren in opdracht van een aantal ministeries en het Nationaal Burgerberaad Klimaat PWE-raadplegingen uitgevoerd op dit thema. In deze raadplegingen dachten inwoners bijvoorbeeld mee over hoe klimaat- en milieubeleid van Nederland eruit zou moeten zien. Of ze dachten mee met het advies dat het Nationaal Burgerberaad Klimaat zou moeten geven.

Nationale klimaatraadpleging

Welke maatregelen willen Nederlanders nemen om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen? Meer dan 10.000 Nederlanders dachten mee over mogelijke maatregelen, van windmolens op land, tot het verhogen van de gasprijs en een vleesbelasting.

Wat leren we?

De klimaatraadpleging laat zien dat ongeveer 25% van de Nederlanders een zeer uitgesproken mening heeft over klimaatbeleid. Dit zijn tegenstanders van extra klimaatbeleid en de sterke voorstanders die vinden dat klimaatbeleid niet ambitieus genoeg kan zijn. Vier voorwaarden zijn erg belangrijk om ervoor te zorgen dat de brede middengroep van ongeveer 75% van de Nederlanders ambitieuzer klimaatbeleid steunt.

1. Klimaatmaatregelen die de persoonlijke levenssfeer van burgers direct raken zijn pas acceptabel als andere maatregelen zichtbaar maximaal zijn toegepast en de overheid een streng beleid voert tegen grote vervuilende sectoren
2. Bescherm lage inkomens en voorkom dat de kloof tussen arm en rijk groter wordt
3. De vervuiler moet betalen
4. De baten van een maatregel moeten hoger zijn dan de kosten en er mag geen beter alternatief zijn

🔗 Lees hier het hele onderzoek

Inwonersraadpleging milieubeleid

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) wil milieubeleid maken dat aansluit bij de waarden, voorkeuren en zorgen van inwoners. Daarom heeft het ministerie Populytics gevraagd om een raadpleging uit te voeren volgens de methode Participatieve Waarde Evaluatie. Meer dan 5.000 mensen dachten mee.

 Wat leren we?

• Uit de raadpleging blijkt dat twee derde van alle Nederlanders zich zorgen maakt om het milieu. Daarbij noemen ze in het bijzonder luchtvervuiling, klimaat en vervuiling met stoffen die niet verdwijnen, zoals microplastics en PFAS.
• Een ruime meerderheid van de Nederlanders vindt dat we milieuvervuiling moeten voorkomen in plaats van achteraf op te lossen.
• Nederlanders hechten de meeste waarde aan het principe dat de grootste vervuilers het meeste moeten doen. Dit rechtvaardigheidsprincipe vestigt de aandacht op de wens lusten en lasten eerlijk te verdelen. Dit geldt ook voor het beschermen van lagere inkomens als er financiële gevolgen zijn van milieubeleid.
• Gemiddeld genomen geven Nederlanders ook hoge prioriteit aan het beschermen van de gezondheid tegen vervuiling en het verbeteren van het milieu. Dit zijn volgens Nederlanders belangrijke doelen van milieubeleid.
• We zien dat Nederlanders gezondheid en milieu op dit moment plaatsen boven het laag houden van de kosten van milieubeleid en het behouden van bedrijven die belangrijk zijn voor de Nederlandse economie.
• Als Nederlanders een afweging moeten maken tussen verschillende typen milieubeleid met verschillende effecten, dan doen zij liever iets dan niets. Alle type maatregelen – bijvoorbeeld subsidies, maar ook belastingen – krijgen de voorkeur boven niets doen. Voorwaarde is wel dat de effecten van maatregelen duidelijk zijn.

Inwonersraadpleging klimaatmaatregelen

De Nederlandse overheid wil de uitstoot van broeikasgassen zoals CO₂ verminderen om klimaatverandering tegen te gaan. De Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2024 liet echter zien dat de kans klein is dat de huidige klimaatdoelen gehaald worden. Om te bepalen welke aanvullende maatregelen nodig zijn, wilde het Ministerie van Klimaat en Groene Groei weten hoe Nederlanders hierover denken. Populytics voerde daarom een PWE-raadpleging uit met als hoofdvraag ‘Welke klimaatmaatregelen moet de overheid kiezen?’. Bijna 2.500 Nederlanders gaven hun advies.

 Wat leren we?

• De meeste deelnemers vinden het belangrijk dat er extra maatregelen worden genomen om CO₂-uitstoot te verminderen. Zelfs zonder verplichte doelen adviseert 97% ten minste één maatregel. De maatregel om verhuurders te verplichten beter te isoleren krijgt de meeste steun. Ook maatregelen zoals het gebruik van gerecycled plastic, lagere elektriciteitsbelasting en subsidies voor stoppende veehouders worden relatief breed gedragen.
• Maatregelen met directe financiële gevolgen voor burgers, zoals een hogere aardgasbelasting, krijgen minder steun. Jongeren en theoretisch geschoolden zijn hier iets positiever over. Linkse stemmers en mensen met grote klimaatzorgen kiezen vaker voor verplichtingen en normeringen, terwijl rechtse stemmers prioriteit geven aan lastenverlichting, zoals een lagere elektriciteitsbelasting.
• Deelnemers noemen rechtvaardigheid, impact op keuzevrijheid en het bestaan van betere alternatieven als belangrijkste redenen om bepaalde maatregelen níet te adviseren.
• De meest breedgedragen maatregel is om verhuurders te verplichten om huizen beter te isoleren. Ook de maatregelen ‘plastic deels verplicht maken van gerecycled of bio plastic’, ‘lagere elektriciteitsbelasting’ en ‘subsidie voor stoppende veehouders’ zijn relatief breed gedragen.

 🔗 Lees hier het hele onderzoek

Raadpleging voor nationaal Burgerberaad Klimaat

Het Nationaal Burgerberaad Klimaat is door het kabinet en de Tweede Kamer gevraagd om advies te geven over de vraag: hoe kunnen we als Nederland eten, spullen gebruiken én reizen op een manier die beter is voor het klimaat? Om het Nationaal Burgerberaad Klimaat te helpen met het opstellen van zijn advies, is er een raadpleging gedaan waarin inwoners van Nederland konden meedenken met het Nationaal Burgerberaad Klimaat. Bijna 36.000 mensen dachten mee.

 Wat leren we?

• Nederlanders vinden twee dingen het belangrijkst: zorgen dat het dagelijks leven niet duurder wordt, en bedrijven meer laten betalen als ze veel vervuilen. Dit wordt door mensen belangrijker gevonden dan bedrijven zelf laten beslissen, onafhankelijk van leeftijd, gender, opleiding, migratieachtergrond of zorgen over klimaatverandering.
• Gemiddeld gezien krijgen twee principes de laagste prioriteit: laat mensen zelf beslissen en laat bedrijven zelf beslissen. Onafhankelijk van leeftijd, gender, opleiding en migratieachtergrond.
• Maar uitgesplitst naar zorgen over klimaatverandering zien we wel verschillen. Mensen die zich helemaal geen zorgen maken over klimaatverandering, vinden mensen zelf laten beslissen de nr. 2 prioriteit. Voor mensen die zich niet zoveel zorgen maken is het de nr. 3 prioriteit. Terwijl het voor mensen die zich enige zorgen of veel zorgen maken helemaal onderaan de prioritering staat.
• Hierin zien we: Voorkeuren van mensen komen vaker overeen dan dat ze verschillen. Het enige grote verschil zit tussen mensen die zich veel- of enige zorgen maken over klimaatverandering en mensen die zich niet zoveel- of helemaal geen zorgen maken over klimaatverandering.
• Er is mensen ook gevraagd of ze vinden dat klimaatbeleid moet zorgen dat mensen op andere manieren gaan eten, reizen en spullen gebruiken. Hier zien we: de meeste mensen zijn best bereid om op een andere manier spullen te gebruiken en veel mensen ook om anders te eten of te reizen. Maar als onbeperkte keuzevrijheid wordt ingeperkt, is het wel belangrijk dat de duurzame alternatieven betaalbaar, beschikbaar en beter zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat op een andere manier eten de dagelijkse boodschappen niet duurder moet maken dan ze al zijn. Of dat herbruikbare spullen van betere kwaliteit moeten zijn, en openbaar vervoer beschikbaar moet zijn op alle plekken in Nederland.

🔗 Lees hier het hele onderzoek